Proje özetini görmek için tıklayın.

Tıbbi hatalar ve hasta güvenliği, son dönemde hem ulusal hem de uluslararası platformda üzerinde önemle durulan bir konu haline gelmiştir. Bu proje çalışması da, sağlık personelinin çoğunluğunu oluşturan hemşirelerin tanı-tedavi ve bakım uygulamaları sırasında tıbbi hata yapma durumu ve tıbbi hataların nedenlerini saptamak, bu hataların saptanmasını kolaylaştıracak geçerli ve güvenilir hemşirelerde tıbbi hata tespit ölçeği (HTHÖ) geliştirmek ve hemşirelere yönelik konuya ilişkin bir eğitim programı hazırlamak, eğitimleri gerçekleştirmek ve değerlendirmek amacı ile yapılmıştır.

Bu doğrultuda çalışma, ölçek geliştirme, tıbbi hata durumu ve nedenleri belirleme, eğitim ve değerlendirmesi olmak üzere üç ana bölümde ele alınmıştır. Ölçek çalışması, bir üniversite hastanesinde çalışan 298 hemşire ile 94 maddeden oluşan taslak ölçek ile gerçekleştirilirken, tıbbi hata ve nedenlerini belirlemeye yönelik çalışma, bir üniversite, bir özel ve 12 kamu hastanesinde çalışan 1092 hemşire ile bilgi formu ve HTHÖ ile yürütülmüştür. Eğitim ise 12 kamu hastanesinde, bir üniversite ve özel hastanede çalışan 184 hemşire ile gerçekleştirilmiş ve ön- son test ile değerlendirilmiştir. Bulgulara göre ölçek, yapılan açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ve güvenirlik testleri sonuçlarına göre geçerli ve güvenilir bir ölçektir. Ayrıca, verilere göre her beş hemşireden biri bir tıbbi hata yapmış ve bu hatalar hastaya zarar vermiştir (%3.6) ve zarara bağlı hastaların tedavisi gecikmiş (%9.8), yan etki (%5.5) ve yaralanma (%2.1) oluşmuştur. Hemşirelerin %61.4’ü hatalarının sistem ve koşullara bağlı geliştiğini açıklamıştır. Ayrıca %83’ü hatalarının yorgunluklarına bağlı kendilerinden, %82’si hemşire sayısının az olmasına bağlı kurumdan ve %75’i iletişim eksikliğine bağlı sağlık personelinden kaynaklandığını açıklamıştır. Ancak HTHÖ göre hemşireler kan ve kan ürünleri transfüzyonu ve ilaç uygulamaları başta olmak üzere tüm uygulamalarda hatalara karşı dikkatli davranmaktadırlar. Bununla birlikte, düşme ve diğer kontrollü uygulamalar boyutlarında kendilerini iyileştirmeye ihtiyaçları vardır.

Son olarak, hataların önlenmesi ve azaltılması amacı ile hemşirelerin bilgi ve farkındalık düzeylerini artırmak için yapılan eğitimin etkili olduğu ve hemşirelerin bilgi düzeylerinin önemli derecede arttığı saptanmıştır. Sonuçta, literatüre ve klinik uygulamalara yansıyacak kullanımı kolay, geçerli ve güvenilir bir ölçek, tıbbi hata ve nedenlerinin tanımlanarak önlemlerin alınmasını sağlayacak veriler, bir rehber ve örnek olabilecek bir eğitim programı kazandırılmış ve gerçekleştirilmiştir.