Giriş: Günümüzde sağlık alanındaki gelişmeler ile zihinsel engelli bireylerin yaşam süreleri uzamıştır. Zihinsel engelli bireylerin yaşam süresinin uzaması aile üyelerinin bakım sorumluluğunun da artmasına neden olmuştur. Bu pilot randomize kontrollü çalışma, bir eğitim programı (Yetişkinliğe Geçiş Eğitim Programı – YEGEP) uygulayarak ailenin yaşam kalitesini iyileştirmeyi ve annelerin algılanan stres seviyelerini azaltmayı amaçlamaktadır.
Yöntem: Bu çalışma, Eylül 2022 ile Ocak 2023 tarihleri arasında zihinsel engelli çocukların annelerinden oluşan 33 kişilik bir grupla pilot-randomize tasarımda, Engelli Çocuk ve Ailelerine Destek Merkezi’nde gerçekleştirildi. Müdahale grubunda yer alan anneler, zihinsel engelli çocuklarının çocukluktan yetişkinliğe geçiş süreçlerini desteklemek için planlanan YEGEP’e katıldı. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Beach Center Aile Yaşam Kalitesi ve Algılanan Stres Ölçeği kullanılarak toplandı. Analizler için tanımlayıcı istatistikler ile ki-kare testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi ve Mann–Whitney U testleri kullanıldı. Çalışma, Clinicaltrials.gov PRS sistemine NCT05587647 numarasıyla kaydedildi.
Bulgular: Müdahale grubundaki annelerin aile yaşam kalitesi puan ortalaması 97.83+12.05’iken kontrol grubundaki annelerin aile yaşam kalitesi puan ortalamasının 82.86+8.20 olduğu belirlendi (p<0,001). Ayrıca, müdahale ve kontrol grubundaki annelerin aile etkileşimi, ebeveynlik, duygusal iyi oluş ve engellilikle ilgili destek alt boyutlarından aldıkları puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (sırasıyla p<.001, p<.005, p<.001, p<.005, p<.001). Son olarak, müdahale grubundaki annelerin algılanan stres puan ortalaması 35.22+7.32’iken kontrol grubundaki annelerin ise 37.33+6.53 olduğu belirlendi (p<0.05).
Sonuç: Çalışmamız, YEGEP’in zihinsel engelli genç yetişkinlerin anneleri üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu göstermektedir. Uzmanlar ve kurumlar, kanıta dayalı eğitim materyalleri oluşturmak için birlikte çalışmalıdır. Bu birliktelik, destekleyici programların geliştirilmesine ve ailelerin genç yetişkinlerin değişen ihtiyaçlarına uyum sağlamasına yardımcı olabilir.
Anahtar kelimeler: zihinsel engelli, geçiş dönemi, ergen, hemşirelik, bakım, anne.