ÖZET

Roman toplumu Selçuklulardan bu yana Anadolu’da bulunmasına rağmen, ülkemizde varlıkları gözardı edilen, toplumdan soyutlanmış, kenara itilmiş, yaşam mücadelesi veren, eğitim, konut sahibi olma ve sağlık hizmetlerine ulaşım gibi temel haklardan mahrum bırakılmış dezavantajlı bir gruptur. Soros Vakfı, Dünya Bankası ve AB tarafından ileri sürülen Roman Katılımının On Yılı (2005-2015) (Decade of Roma Inclusion) birçok AB üyesi ülke tarafından kabul edilmiştir. Bu yıl sonuna kadar tamamlanması ümit edilen projede, geçen 10 yılda Romanlar ve Roman olmayanlar arasındaki istihdam, eğitim, sağlık ve barınmayı içeren dört temel alanda sosyal eşitsizliğin giderilmesi için adımlar atılması öngörülmüştür. Türkiye önemli oranda Roman nüfusu barındırmasına karşın, “Roman Katılımı için 10 Yıl” isimli uluslararası organizasyona üye olmayan ve AB’nin 2011’de çıkardığı “Romanlar İçin Bütünleşme Çerçeve Sözleşmesi” kapsamında ulusal eylem planını hazırlamayan tek ülke olduğu için eleştirilere maruz kalmaktadır.

Türkiye’de Romanların sosyal sorunlarına değinen çok sınırlı sayıda alan çalışması bulunmaktadır, ancak Romanların sağlığı ile ilgili herhangi bir çalışma bulunmamaktadır.

Yurtdışında yapılan araştırmalarda bu grupta sağlık sorunlarının genel popülasyona göre daha fazla olduğu gösterilmiştir. Yine ülkemizde Romanların sağlığı ile ilgili herhangi bir çalışma yapılmadığı gibi; bu grubun sağlık koşullarını iyileştirmek için herhangi bir özel politika veya program da bulunmamaktadır. Oysa Devlet Planlama Teşkilatının 2010-2012 dönemini kapsayan Orta Vadeli programında “Sağlık politikasının temel amacı, vatandaşların ekonomik ve sosyal hayata sağlıklı bireyler olarak katılımını sağlamak ve yaşam kalitesini yükseltmektir” denilerek sağlık hizmetlerine erişilebilirliğin artırılacağı, koruyucu sağlık hizmetlerinin güçlendirilerek yaygınlaştırılacağı ifadelerine yer verilmiş; Sağlık Bakanlığı’nın 2009-2013, 2013-2017dönemlerini kapsayan Stratejik Planları içerisinde “Sağlığın iyileştirilmesi ve tüm vatandaşlar için sağlıklı yaşama programlarına erişim” hedeflerden biri olarak belirlenmiştir.

Türkiye’de dezavantajlı gruplar içerisinde yer alan Romanlara yönelik, genel popülasyon için stratejik planlarda belirtilen hedeflere ulaşmak için öncelikle bu grubun sağlık sorunlarının, sağlığı geliştiren yaşam biçimi davranışlarının ve yaşam kalitelerinin incelenmesi gerekir. Bu araştırmanın temel amacı İstanbul ve Diyarbakır’da yaşayan Romanların sağlık sorunlarını, sağlığı geliştiren yaşam biçimi davranışlarını ve yaşam kalitelerini incelemektir. Araştırma sonuçlarının dezavantajlı bir grup olan Romanlara yönelik sağlık stratejilerinin planlanması ve uygulanmasında rehber olacağı, ayrıca ülkeler arası karşılaştırmalar için önemli bir kaynak olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Sözcükler

Romanlar, sağlık, sağlık arama davranışı, sağlığı geliştirilmesi, sağlık sorunları, yaşam kalitesi