Watson İnsan Bakım Kuramına Temellendirilmiş Mandala Sanatının ve Değer Açıklaştırmanın Kanser Tanılı Çocukların Ebeveynlerinin Kaygı ve Duygu Durumuna Etkisi

Amaç: Araştırmanın nicel yönteminde Watson İnsan Bakım Kuramı’na temellendirilmiş mandala sanatı ve değer açıklaştırma uygulamasının kanser tanılı çocukların ebeveynlerinin kaygı ve duygu durumuna etkisini belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmanın nitel yönteminde ise ebeveynlerin yaşadığı deneyimleri belirlemek amaçlanmaktadır.

Yöntem: Araştırma Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Kliniği’nde yatan kanser tanılı çocukların ebeveynleri ile randomize kontrollü deneysel bir çalışma ve nitel bir çalışmadan oluşan araştırma yöntemleri ile yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemi üç grup; mandala grubu (n:25), değer açıklaştırma grubu (n:25) ve kontrol grubu (n:25) olarak toplam 75 kişiden oluşmuştur. ClinicalTrials.gov kayıt numarası: NCT05907070. Mandala grubu müzik eşliğinde 2 seans bireysel mandala sanat etkinliğine katılmıştır. Değer açıklaştırma grubu müzik eşliğinde 2 seans bireysel yazarak değer açıklaştırma etkinliğine katılmıştır. Nitel çalışmada katılımcı ikinci seansta çizdiği mandalanın renk ve şekillerini yorumlamıştır ve yarı yapılandırılmış form ile görüşme yapılmıştır. Nicel çalışmada girişim gruplarına Birey Tanıtım Formu, ön test ve son test verileri için birinci seanstan önce ve ikinci seanstan sonra Durumluk Kaygı Ölçeği (DKÖ) ve Pozitif-Negatif Duygu Ölçeği (PNDÖ) uygulanmıştır. Kontrol grubuna girişim gruplarıyla aynı veri toplama araçları uygulanmıştır.

Bulgular: Mandala ve değer açıklaştırma gruplarının DKÖ ve PNDÖ negatif duygu puanı kontrol grubuna göre anlamlı şekilde azalmış ve PNDÖ pozitif duygu puanı anlamlı şekilde artmıştır (p <0.05). Nitel kısımda iki ana tema (a) Sürecin Ebeveynin Hayatına Yansımaları, (b) Baş Etme Kaynakları ve beş alt tema belirlenmiştir.

Sonuç: Mandala sanatı ve yazarak değer açıklaştırma pozitif duyguları artırmada, negatif duyguları ve kaygı düzeyini azaltmada etkili bulunmuştır. Çocukluk çağı kanserinin tanı ve tedavi sürecinde ebeveynlerin hayatına olumsuz yansımalar olmasına rağmen çeşitli baş etme kaynaklarının olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: çocuk, değer açıklaştırma, ebeveyn, kanser, mandala